Doel van het spel
Wie het meeste punten behaalt op het einde van het spel, wint.
Setup
Iedere speler neemt een willekeurig district en vier willekeurige kaderstukken. Deze worden in elkaar gepuzzeld, met het district in het midden, zo geplaatst dat de schop normaal gericht is - dus naar beneden met het handvat rechtsboven. Iedere speler ontvangt negen 'schrift'-tokens en plaatst deze op de aangewezen plaatsen op het district, één resourcebord waarop de verschillende gebouwen en grondstoffen staan, één houten patriciër en vijf schijfjes in dezelfde kleur. De patriciër plaats je onmiddellijk op een vrije plaats op het speelbord (in een blauwe kader gevormd door stippellijnen). Eén van jouw schijfjes plaats je bovenaan op plaats 0 van de prestige-track.
De 60 forumkaarten worden gesplitst zodat de zijde met A, B, C en D naar boven gericht is. Deze stapels worden nog eens afzonderlijk geschud. Daarna worden er, in functie van het aantal spelers, een aantal kaarten van elke stapel genomen. De rest mag terug in de doos. De genomen forumkaarten worden geschud en op het forumgedeelte van het speelbord gelegd. Op het bord is duidelijk aangegeven waar de kaarten moeten geplaatst worden in functie van het aantal spelers. Hint: zowel het aantal spelers als het aantal te nemen kaarten staan mooi vermeld op de achterzijde, alsook de plaatsen voor de forumkaarten. Deze worden allemaal voorgesteld door al dan niet opgevulde cirkeltjes.
Schud de 24 fonteinkaarten, sorteer de puntkaarten, de bouwtegels met de witte en zwarte achterzijde. Je legt een aantal witte tegels open in het midden van het speelbord, vier per 'blauwdruk', dus 28 in totaal. Onderaan zijn er ook nog plaatsen voorzien voor tegeltjes, maar hier worden er 11 zwarte open gelegd. Leg de houten grondstoffen in de buurt van het bord, geef de 'eerste speler'-token aan de eerste speler. Elke speler krijgt ook nog een aantal overwinningspunten, in functie van het aantal spelers.
Spelverloop
De actieve speler verplaatst zijn patriciër naar een nabijgelegen plaats van zijn beginlocatie, dus in wijzerzin of tegenwijzerzin. Er bestaat wel een uitzondering op die regel: als er een brood betaald wordt (later wordt nog uitgelegd hoe je hieraan geraakt) kan je kiezen waar de houten meeple terechtkomt. De speler kiest dan één van de tegels die op die blauwdruk liggen en legt die onmiddellijk in zijn district. Let op: de eerste tegel moet op de schop-icoon terechtkomen, daaropvolgende tegels worden passend aangrenzend geplaatst - op zo'n manier dat een gebouw niet eindigt met een meer, of in een wijngaard of iets dergelijk - en als je bouwt op een plaats waar een 'geschrift'-token ligt, ga je eentje omhoog in het reputatiespoor. Let hierbij ook op de randen van je district, want deze zijn allemaal grasgebieden. Je mag je patriciër verplaatsen op een plek waar reeds een andere meeple staat.
Het kan voorvallen dat een plek geen tegels meer bevat, de patriciër verplaatst zich dan gewoon verder naar de daaropvolgende plaats in dezelfde richting. Speel je met minder dan vier personen, dan moet je nog enkele regels in acht nemen. Speel je met twee en zijn er twee tegels van een blauwdrukplaats genomen? Dan verdwijnen de overige twee uit het spel. Speel je met drie en zijn er drie weggenomen, dan verdwijnt die ene terug in de doos.
Verschillende bouwwerken
Tijdens het bouwen ben je in staat om landschappen, gebouwen of plekken van één tegel te bouwen. Als je een landschap (meer, wijngaard, tuinen, boerderij) bouwt, dan ontvang je een aantal grondstoffen gelijk aan het aantal tegels waaruit je landschap bestaat, min één. Let wel op zo'n landschap mag maximum vier tegels groot zijn! Bouw je een meer van bijvoorbeeld drie tegels, dan ontvang je twee vissen. Zijn de grondstoffen op, dan mag je deze vervangen door andere tokens als je grondstoffen moet ontvangen, het aantal grondstoffen is namelijk onbeperkt.
Naast landschappen kan je ook nog gebouwen neerplaatsen. Deze bestaan - behalve de villa - allemaal uit twee tegels. De handelaar (geel dak) ruilt al je grondstoffen naar muntjes en legt er eentje extra bij. Muntjes dienen als een soort joker tijdens de forumfase. De molen (bruin dak) bezorgt je twee broden, die je kan gebruiken om de patriciër anders dan normaal te laten bewegen, of om een voorwaarde af te kopen tijdens de forumfase - je hebt er dan wel drie nodig. Het administratief gebouw (grijs dak) zet je twee plaatsen verder op het prestigespoor. De vakman (groen dak) zorgt ervoor dat je één van de zwarte tegels onderaan mag kiezen - deze worden niet opnieuw aangevuld!
Daarnaast kan je nog een villa bouwen. De villa kan je zo groot bouwen als je zelf wil, hoe groter/meer schoorstenen je villa groot is, hoe meer punten je krijgt op het einde van het spel. Verder heb je nog bouwwerken van één tegel zoals een markt (krijg je een muntje), een bakkerij (krijg je een brood) of fontein (hierbij trek je twee kaarten van de stapel en kies je er eentje van, deze zorgen voor een extra aantal punten op het einde van het spel).
Kan een speler een tegel niet plaatsen, dan wordt deze naast zijn bord gelegd, en kan deze eventueel nog meetellen voor een half punt op het einde van het spel.
Forumfase
Na de bouwfase gaan we over naar de forumfase. Hier zal je je grondstoffen inruilen voor meer prestige, overwinningspunten, en dergelijke meer. De volgorde wordt bepaald door het prestigespoor. De speler die voorop staat, gaat eerst. Als er tijdens het spel twee schijfje op dezelfde plaats staan, dan start de speler die bovenaan staat. Wanneer bijvoorbeeld het gele schijfje gaat naar het vakje waar reeds het groene staat, dan wordt het gele bovenop het groene geplaatst. De speler die dus het vakje als laatste vervoegt, komt bovenaan te liggen.
Elke speler moet dan één van zijn overige schijfjes plaatsen tussen twee kaarten, zodat er twee forumkaarten kunnen gescoord worden. Er zijn steeds zoveel plaatsen als schijfjes plus één in het spel. De kaarten onderscheiden zich op twee manieren: met een rode, of groene streep.
Bij de kaarten met een rode streep moet je de goederen boven de streep vervullen - denk eraan dat munten hierbij jokers zijn. Bij degene met een groene streep moet de voorwaarde erboven vervuld zijn - is dat niet het geval, dan kan je hiervoor drie broden 'betalen'. Je vervult de forumkaarten in de volgorde die je zelf wil; je kan dus van de ene kaart goederen krijgen, die je dan gebruikt voor een andere kaart. Ben je in staat om de voorwaarde, of het aantal goederen een aantal keer te vervullen of in te leveren, dan krijg je die beloning ook dat aantal keer. Let op: kan je de goederen niet betalen, of voldoe je niet aan de voorwaarde, dan verlies je vier overwinningspunten per forumkaart waaraan je niet kan voldoen - dus maximum acht punten.
Daarna worden alle lege vakjes weer aangevuld met de witte tegels zodat er opnieuw 28 beschikbaar zijn, de 'eerste speler'-token wordt in wijzerzin doorgegeven. Na de derde ronde zullen alle witte tegels bezet zijn, de vierde ronde start met het opvullen van de vakken met de overgebleven zwarte tegels.
Wanneer de vierde ronde gedaan is, worden de punten geteld! Allereerst wordt bekeken welke grondstoffen of ongeplaatste tegels de spelers hebben. Dit aantal wordt gedeeld door twee, eventueel afgerond naar beneden, en omgezet in overwinningspunten. Je ontvangt het aantal punten overeenkomstig met je prestigespoor.
Daarna wordt gekeken naar je vier 'kadertegels' die je in het begin van het spel moest puzzelen. Je zal zien dat er bouwwerken op staan afgebeeld die zo geplaatst zijn dat ze overeenkomen met een scheidingslijn. Als er één gebouw zo geplaatst is dat deze virtuele lijn erdoor gaat, krijg je de afgebeelde overwinningspunten. Hierop moet je letten dat de punten slechts eenmaal kunnen gescoord worden, en dat het niet telt als het gebouw langs deze lijn ligt: de lijn moet echt doorheen het gebouw gaan.
Uiteindelijk worden er punten gescoord van je fonteinkaarten en van je (afgewerkte) villa's. Hiervoor moet je kijken naar het aantal schoorstenen, en je kan scoren van meerdere villa's.
Materialen
De kartonnen tegels en tokens zijn degelijk (ongeveer 2 mm dikte) en de kaarten zijn van standaardkwaliteit. Ondergetekende heeft wel geen exact passende sleeves gevonden, maar een maatje groter werkt ook. De artwork van de tegels zelf en van de kaarten is eenvoudig gehouden en doet prima dienst. De houten componenten zijn mooi en bieden zeker een meerwaarde voor de sfeer. Toch zijn er ook enkele puntjes van kritiek. De afbeeldingen van de hulpkaarten en op de puzzelstukken zijn ietwat aan de kleine kant, waardoor het soms niet duidelijk is, tenminste niet met een oogopslag, over welk bouwwerk het precies gaat. Eens je doorhebt dat de landschappen ovaal zijn, en de bouwwerken hoeken hebben, is het al wat beter, al is er soms twijfel tussen een boerderij of een tuin. Wat meer hevige kleuren hadden hierbij kunnen helpen.
Conclusie
Carpe Diem is een lichte eurogame waarbij de spelerinteractie vooral aanwezig is door het 'voor de voeten' lopen principe. Die ene tegel die jij wel had gewild, kan naar een tegenspeler gaan, of die kan gewoon uit het spel verdwijnen. Planning is cruciaal in het spel, vooral als je bouwwerken wil afwerken, want dat is geen sinecure gezien de grasvelden aan de randen. Hierbij moet je ook nog in het oog houden waar je welk bouwwerk in je district gaat bouwen om op het einde nog wat punten te scoren. Er zijn natuurlijk wel mooie combo's mogelijk als je nog eens je fonteinkaarten optimaal kan benutten.
Dit spel is een leuke opstap naar het zwaardere genre.
Overzicht
| Speelduur | 45-75 minute, maar zwaar afhankelijk van het aantal spelers |
| Aantal Spelers | Twee tot vier |
| Moeilijkheidsgraad | Gemakkelijk - gemiddeld |
| Voor wie? | 10+ en dat is correct naar onze mening wegens de strategie omtrent het behalen van punten |
Wij danken Ravensburger voor het ontvangen van een reviewexemplaar.